สมศรี ประยูรวิวัฒน์ อายุรแพทย์


     การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ถือเป็นธรรมชาติของมนุษย์เรา น้ำนมแม่นับเป็นอาหารที่วิเศษที่สุดและเหมาะสมที่สุดสำหรับลูกรัก แม้ว่าความรู้ทางวิทยาศาสตร์จะเจริญก้าวหน้าเพียงใด ก็ไม่สามารถผลิตนมผสมใดๆ ที่มีคุณค่าทัดเทียมนมแม่ได้


     การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นั้น ให้ทั้งความอบอุ่น ความผูกพันระหว่างแม่และลูกขณะให้นมที่ใกล้ชิดแบบเนื้อแนบเนื้อ และมีประโยชน์ต่อลูกน้อยตั้งแต่วัยแรกเกิดจนเติบโตเป็นผู้ใหญ่

     นมแม่มีความสำคัญที่สุดในช่วง 6 เดือนแรกของชีวิต ควรให้ลูกกินแต่นมแม่แต่เพียงอย่างเดียวโดยไม่ต้องกินน้ำหรืออาหารอื่นเลยเป็นเวลา 6 เดือน หลังจากนั้นจึงค่อยๆ เสริมอาหารอื่นตามความเหมาะสม ส่วนนมแม่ควรให้กินต่อจนถึงอายุ 2 ขวบ
นมน้ำเหลืองที่มีสีเหลืองขุ่นๆ ที่ออกมาในช่วงแรกนั้น อุดมด้วยโปรตีนในปริมาณสูงและประกอบไปด้วยภูมิคุ้มกันโรคหลายชนิด ส่งผลให้ลูกน้อยมีภูมิคุ้มกันดี สุขภาพแข็งแรงตั้งแต่แบเบาะและเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพดีทั้งร่างกายและจิตใจในอนาคต อีกทั้งลดอุบัติการณ์ของโรคภูมิแพ้ กระตุ้นพัฒนาการของทารก ฯลฯ

     ด้วยเหตุนี้การให้นมแม่จึงมีความสำคัญต่อลูกน้อยเป็นอย่างยิ่ง ทว่ามีอุปสรรคหลายประการที่ทำให้แม่เลิกล้มความตั้งใจในการให้นมลูกหากเตรียมตัวไม่ดีพอ

     ขนาดของเต้านมที่ต่างกันนั้น ต่างเฉพาะที่ไขมันเต้านมเท่านั้น ส่วนต่อมน้ำนมมีเท่าเทียมกันทั้งเต้าใหญ่เต้าเล็ก จึงสามารถผลิตน้ำนมเพื่อใช้เลี้ยงลูกได้เพียงพอโดยไม่สัมพันธ์กับขนาดของเต้านม

     แม่ที่ตั้งใจให้นมลูกควรเตรียมตัวกันตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ เต้านมขยายใหญ่ขึ้นขณะตั้งครรภ์นั้น ขยายทั้งเนื้อเยื่อเต้านมและต่อมน้ำนมที่ฝังตัวอยู่ในไขมันเต้านม ควรเลือกใช้เสื้อยกทรงที่ขนาดพอเหมาะกับเต้านมที่ขยายใหญ่ขึ้นและปรับสายให้รับน้ำหนักเต้านมให้พอดี

     เตรียมเต้านมโดยการคลึงเต้านมเบาๆ ขณะอาบน้ำเพื่อให้ต่อมน้ำนมตื่นตัว ร่วมกับคลึงหัวนมด้วยหัวแม่มือและนิ้วชี้เบาๆ เพื่อให้ท่อเปิดของท่อน้ำนมขยายตัวไม่ขดงอ ช่วยให้น้ำนมไหลได้สะดวกเมื่อถึงเวลาต้องให้นมลูก ห้ามนวดแรงเพราะทำให้มดลูกบีบตัว

     แม่ควรโอบกอดลูกในอ้อมแขนแบบเนื้อแนบเนื้อภายใน 30 นาที และให้ลูกดูดนมภายใน 2-3 ชั่วโมงหลังคลอด ให้ดูดยิ่งเร็วยิ่งดี ควรดูดบ่อยๆ อย่างถูกวิธีคือให้ดูดลึกถึงลานหัวนม โดยยึดหลักว่าให้ลูกดูดนมแม่แล้วน้ำนมจะมา

    การดูดนมแต่ละครั้งควรให้ลูกดูดจนหมดเต้าอย่าให้เหลือค้าง และให้ดูดนมในช่วงเวลาและความถี่ที่เหมาะสมอย่างสม่ำเสมอคือทุก 2 ชั่วโมงในระยะแรกที่น้ำนมยังออกน้อย และทุก 3 ชั่วโมงเมื่อน้ำนมออกมากแล้ว ทั้งนี้เพื่อเป็นการกระตุ้นต่อมน้ำนมให้ผลิตน้ำนมออกมา คือยิ่งดูดบ่อยนมแม่ยิ่งออกดี หากแม่ทำงานนอกบ้านควรใช้วิธีปั๊มนมเก็บไว้ เพราะต่อมน้ำนมจะขยันผลิตน้ำนมก็ต่อเมื่อนมหมดเต้าเท่านั้น

     นอกจากนี้แม่ควรพักผ่อนให้เต็มที่ ดื่มน้ำให้เพียงพอและกินอาหารที่มีประโยชน์ เพื่อช่วยให้ต่อมน้ำนมผลิตน้ำนมอย่างมีประสิทธิภาพและเพียงพอในการเลี้ยงลูก

     ปัญหาการให้นมลูกนั้นเกิดขึ้นเฉพาะในช่วงสัปดาห์แรกๆ หลังคลอดเท่านั้น ถ้าผ่านช่วงเวลานี้ไปได้ก็จะสามารถให้นมแม่ต่อไปได้โดยราบรื่น อย่าให้ปัญหาที่เกิดขึ้นเป็นอุปสรรคจนละความพยายามการให้นมแม่ต่อไป จนเปลี่ยนไปให้นมขวดแทน ในขณะเดียวกันการเพียรให้นมแม่ต่อไปส่งผลดีทั้งต่อคุณแม่และลูกน้อย ท้ายที่สุดความยากลำบากเหล่านี้เกิดขึ้นในช่วงเวลาสั้นๆ เท่านั้น เพียงไม่นานก็ผ่านพ้นไป


ปัญหาการให้นมแม่
     หัวนมบุ๋มหรือหัวนมบอด เกิดจากหัวนมมีพังผืดยึดไว้ ควรแก้ไขตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ด้วยการดึงหัวนมบ่อยๆเพื่อให้พังผืดที่ดึงรั้งหัวนมยืดออกหรือฉีกขาด โดยวิธีใช้นิ้วมือกดที่ลานหัวนมแล้วรีดให้หัวนมยื่นออกมาร่วมกับการดึงหัวนมขึ้นมาบ่อยๆ อาจใช้อุปกรณ์ดึงหัวนม (nipple puller) ช่วย

      เจ็บหัวนม หัวนมแตก ปัญหานี้มักเกิดจาการให้ลูกดูดนมไม่ถูกต้องในวันแรกๆ หลังคลอด คือให้ลูกดูดบริเวณยอดหัวนมไม่ลึกถึงลานหัวนม หรือเกิดจากการล้างเต้านมบ่อยๆ ด้วยสบู่ จนหัวนมแห้งและแตก

      เพื่อป้องกันการเจ็บหัวนม ควรอุ้มลูกในท่าที่ถนัด ให้ลูกดูดลึกถึงลานหัวนม และถอนหัวนมออกอย่างนุ่มนวล ควรทำความสะอาดเต้านมด้วยการล้างตามปกติ คือเฉพาะเวลาอาบน้ำเท่านั้น

      ระวังลานหัวนมไม่ให้อับชื้น โดยรักษาหัวนมให้แห้งระหว่างมื้อให้นมด้วยการซับแห้งด้วยผ้าสะอาดทุกครั้งหลังให้นมลูก หากหัวนมแห้งแตก อาจใช้น้ำนมทาให้ทั่ว รอให้แห้งก่อนจึงสวมเสื้อ น้ำนมแม่มีคุณสมบัติเป็น moisturizer ชั้นดีช่วยรักษาความชุ่มชื้นของหัวนมไว้ สามารถป้องกันหัวนมแห้งแตกได้

      ควรทำความสะอาดเต้านมด้วยสำลีชุบน้ำสะอาดก่อนให้ลูกดูดนมครั้งต่อไป ไม่ใช้สบู่ สารเคมี หรือแอลกอฮอล์ เพื่อล้างเช็ดทำความสะอาดเต้านมก่อนและหลังให้นมลูก

      เต้านมคัดตึงบวม เมื่อเต้านมจุน้ำนมจนเต็มแล้วไม่ถูกระบายออก ส่งผลให้มีแรงดันสูงภายในเต้านมไปขัดขวางการไหลของน้ำนม เป็นเหตุให้เต้านมร้อน ผิวแดงเป็นมัน แข็งตึงและปวด ลานหัวนมตึงแข็ง หัวนมตึงสั้นลง มีส่วนทำให้ลูกดูดนมยากขึ้น เพราะน้ำนมไหลออกยาก ทำให้ลูกได้รับน้ำนมไม่เพียงพอ และเต้านมยังคงคัดตึงอยู่อย่างนั้น

      ควรแก้ไขด้วยการประคบเต้านมด้วยน้ำอุ่นประมาณ 10 นาที นวดคลึงหัวนมเพื่อช่วยให้น้ำนมออกมากขึ้น การบีบน้ำนมบางส่วนออกจนลานหัวนมนุ่มลงก่อนให้ลูกดูดนม จะช่วยให้ดูดได้ง่ายขึ้น

      เราสามารถป้องกันเต้านมคัดตึงด้วยการให้ลูกดูดนมเมื่อเต้านมเต่งตึง (full breast) ไม่รอจนเต้านมคัดตึง (breast engorgement) และให้ลูกดูดนมบ่อยๆ


      ท่อน้ำนมอุดตัน เต้านมอักเสบ ฝีที่เต้านม ทั้ง 3 อย่างมีอาการใกล้เคียงกัน เกิดจากการมีน้ำนมที่ข้นขึ้นจนอุดตันท่อน้ำนมท่อใดท่อหนึ่ง ทำให้น้ำนมคั่งอยู่ในต่อมเต้านมต่อมนั้น อาจมีอาการเริ่มแรกด้วยเป็นก้อนที่เต้านมกดเจ็บ ผิวหนังเหนือก้อนบวมแดง แข็ง หากก้อนเกิดจากน้ำนมที่ค้างอยู่ในท่อน้ำนมโดยยังไม่เกิดการอักเสบ ให้แก้ไขโดยให้ลูกดูดออกให้หมดในเวลานานพอและในความถี่พอ เพื่อให้ท่อน้ำนมหายอุดตันเต้านมก็จะหายคัดตึง

      การนั่งในท่าให้นมที่เหมาะสม ช่วยให้ลูกดูดนมได้หมดเต้า การนวดเต้านมเบาๆ ประคบด้วยความอุ่น อาบน้ำอุ่นล้วนช่วยให้อาการดีขึ้น ไม่ใช้เสื้อยกทรงที่คับเกินไปเพราะอาจเป็นสาเหตุของท่อน้ำนมอุดตันได้

      หากอาการยังไม่ดีขึ้น อาจมีการติดเชื้อแบคทีเรียทำให้เต้านมอักเสบและฝีที่เต้านมตามมาได้ ความสำคัญจึงอยู่ที่การป้องกันตั้งแต่เริ่มมีอาการเต้านมคัดตึง ซึ่งหากแก้ไขไม่หายภายใน 1 วัน และมีอาการไข้ขึ้น หมายความว่าอาจมีการติดเชื้อแบคทีเรียแล้ว ควรรีบไปพบแพทย์

      เต้านมอักเสบมีส่วนทำให้น้ำนมติดเชื้อด้วยได้ จนไม่สามารถให้นมลูกด้วยเต้านมข้างนั้น ซึ่งแพทย์จะให้ยาต้านจุลชีพ หากยังไม่ดีขึ้นจนเกิดเป็นฝี อาจต้องผ่าตัดเพื่อระบายหนองออก

      น้ำนมน้อย แม่บางคนอาจกังวลว่าน้ำนมไม่พอเลี้ยงลูก อันที่จริงน้ำนมแม่นั้นเพียงพอสำหรับลูกน้อยอย่างแน่นอน มีแม่เพียงส่วนน้อยเท่านั้นที่ต่อมเต้านมมีจำนวนน้อยกว่าปกติจนผลิตน้ำนมไม่พอเลี้ยงลูก

      โดยปกติต้องใช้เวลา 2-3 วัน น้ำนมจึงออกมากขึ้น ระยะนี้เป็นระยะที่ลูกอยู่ในระหว่างการปรับตัว ยังไม่ต้องการอาหารมากนัก อย่ากังวลว่าลูกจะขาดอาหาร ควรให้ลูกกระตุ้นโดยการดูดอย่างสม่ำเสมอทุก 2 ชั่วโมง
ก
      ารที่แม่มีน้ำนมน้อย ส่วนใหญ่เกิดจากให้ลูกดูดนมไม่ถี่พอ นอกจากนี้ยังเกิดจากการติดเชื้อที่หัวนมและเต้านมได้ด้วย อีกทั้งความวิตกกังวลว่าตัวเองจะทำหน้าที่แม่ได้ไม่ดีพอ ความเครียดและเหนื่อยจากการรับมือกับทั้งงานบ้านและงานนอกบ้านในเวลาเดียวกัน


      แม่ควรทำใจให้สงบลดความวิตกกังวลลง พึงเลี้ยงลูกตามธรรมชาติด้วยความผ่อนคลาย มีความสุขที่เห็นลูกมีพัฒนาการอย่างรวดเร็วและโตวันโตคืน

ที่มา www.healthtoday.net

ขอบคุณครับที่เอาสิ่งดีๆมาบอก

เห็นด้วยอย่างมากที่สุด แดที่สุด

ขอบคุณครับที่เอามาฝากกัน

ขอบคุณครับที่เอามาฝากกัน

ขอบคุณครับสำหรับสิ่งที่มอบให้

ใจจ้าๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ

ขอบคุณมากๆครับ